At present, within the Panth, there are many different styles of Gurbani ucharan. Even within each school of thought, there are further variations, but the two main differences center around whether laga-matras should be pronounced or not. Through the study of Gurbani viyakaran, it becomes clear that lagan-matras appearing at the end of words are often grammatical markers and do not always need to be pronounced.
To begin, let us look at the use of Aunkar in Gurbani.
An Aunkar is placed at the end of a singular เจชเฉเจฒเจฟเฉฐเจ (male) noun. For example, เจจเจพเจจเจเฉ, เจเจฌเฉเจฐเฉ, เจฆเจเฉ etc. all carry an Aunkar at the end because they are singular male nouns.
On the other hand, if the word is a plural or female noun, then no Aunkar is used. For example, เจญเฉเจ, เจธเฉฐเจเจคเจฟ, and เจฌเจพเจค do not take an Aunkar because they are feminine words.
Now, letโs explore how this rule appears in Gurbani.
Singular Male Noun:
เจฐเฉฐเจเจฟ เจฐเจคเจพย เจฎเฉเจฐเจพ เจธเจพเจนเจฟเจฌเฉย เจฐเจตเจฟ เจฐเจนเจฟเจ เจญเจฐเจชเฉเจฐเจฟ
เจเจชเฉ เจฌเจนเฉ เจฌเจฟเจงเจฟ เจฐเฉฐเจเฉเจฒเจพ เจธเจเฉเจย เจฎเฉเจฐเจพ เจฒเจพเจฒเฉ
เจคเฉเฉฐย เจฎเฉเจฐเจพ เจชเฉเจฐเฉเจคเจฎเฉย เจคเฉเจฎ เจธเฉฐเจเจฟ เจนเฉเจคเฉ
Plural / Female Noun:
Now, let us look at an example of plural and female nouns. A clear example of the plural form can be seen in the 17th pauri of Jap Ji Sahib. In this pauri, Guru Sahib uses the word เจ
เจธเฉฐเจ (countless), which makes everything in the pauri plural. Because of this, even if a noun is masculine, the Aunkar is not added since the word is being used in its plural form.
Example from Gurbani:
เจ
เจธเฉฐเจ เจเจช เจ
เจธเฉฐเจ เจญเจพเจ เฅฅ
เจ
เจธเฉฐเจ เจชเฉเจเจพ เจ
เจธเฉฐเจ เจคเจช เจคเจพเจ เฅฅ
เจ
เจธเฉฐเจ เจเจฐเฉฐเจฅ เจฎเฉเจเจฟ เจตเฉเจฆ เจชเจพเจ เฅฅ
เจ
เจธเฉฐเจ เจเฉเจ เจฎเจจเจฟ เจฐเจนเจนเจฟ เจเจฆเจพเจธ เฅฅ
Here, every occurrence of เจ เจธเฉฐเจ makes the following noun plural, and therefore, we do not see an Aunkar at the end of these words.
As we can see, none of the nouns in this pauri carry an Aunkar because they are referred to as เจ เจธเฉฐเจ (countless), which places them in the plural form. If these same words, such as เจเจช, เจเจฐเฉฐเจฅ, or เจฆเจพเจคเจพเจฐ, were used in the singular form, then they would take an Aunkar.
For example, in the tukh:
เจคเฉ เจฆเจพเจคเจพ เจฆเจพเจคเจพเจฐเฉ เจคเฉเจฐเจพ เจฆเจฟเจคเจพ เจเจพเจตเจฃเจพ เฅฅ
Here, เจฆเจพเจคเจพเจฐเฉ is used in the singular sense, and therefore an Aunkar is added. In contrast, when เจฆเจพเจคเจพเจฐ was mentioned in Jap Ji Sahib in the plural form, it did not carry an Aunkar.
Singular Female Noun:
Now, let us look at the case of a singular female noun. In such nouns, an Aunkar is not used.
For example:
เจญเฉเจเจฟเจ เจญเฉเจ เจจ เจเจคเจฐเฉ เจเฉ เจฌเฉฐเจจเจพ เจชเฉเจฐเฉเจ เจญเจพเจฐ เฅฅ
Here, เจญเฉเจ is a feminine noun, and therefore it does not take an Aunkar.
Other examples of singular feminine nouns without Aunkar:
เจเฉเจฐเจฟ เจชเฉเจฐเฉ เจฎเฉเจฐเฉ เจชเฉเจย เจฐเจเจพเจ
เจฎเฉเจฐเฉ เจธเฉฐเจเจคเจฟย เจชเฉเจ เจธเฉเจ เจฆเจฟเจจเฉ เจฐเจพเจค
เจคเฉเฉฐย เจฎเฉเจฐเฉ เจเจย เจคเฉเฉฐเจนเฉ เจฆเฉเจฌเจพเจฃ
Conditions to the above rules
While the basic rules of Aunkar generally apply, there are certain conditions where exceptions are made.
Condition 1
If the word following the noun is a เจธเจฌเฉฐเจงเจเฉ เจชเจฆ (Sambandhak / preposition word), then the Aunkar will be removed from the noun.
A Sambandhak (preposition) is a word that connects nouns or pronouns within a sentence, for example: andar, upar, vich, di, da, de etc.
The easiest way to remember this is to think of the preposition word as a chor (thief) that โstealsโ the Aunkar from the word before it.
เจจเจพเจจเจเฉ โ By itself, เจจเจพเจจเจเฉ is a singular noun and carries an Aunkar.
เจจเจพเจจเจ เจฆเฉ โ When followed by a preposition (เจฆเฉ), the Aunkar disappears.
Examples of Condition 1: Preposition โstealingโ the Aunkar
เจธเฉเจคเฉ เจเจ เจเจพเจเจคเฉ เจเจนเฉ เจเจพเจเจค เจเจ เจธเฉเจคเจพ
Here, เจเจ is the preposition. In the first part, เจเจ comes before เจเจพเจเจคเฉ, so the Aunkar remains on เจเจพเจเจคเฉ. In the second part, เจเจ comes after เจเจพเจเจค, so the Aunkar is removed. This shows that the preposition affects only the noun that comes before it, not after it.
เจเฉเจฐ เจเฉ เจฎเจนเจฟเจฎเจพ เจเจฟเจ เจเจนเจพ เจเฉเจฐเฉ เจฌเจฟเจฌเฉเจ เจธเจค เจธเจฐ
In this tukh, เจเฉ is a preposition. Therefore, the first เจเฉเจฐ loses its Aunkar, while the second เจเฉเจฐเฉ keeps the Aunkar because there is no preposition following it.
เจธเจเจฒ เจเจฆเจฎ เจฎเจนเจฟ เจเจฆเจฎเฉ เจญเจฒเจพ
Here, เจฎเจนเจฟ (vich) is the preposition. The first เจเจฆเจฎ loses its Aunkar due to the preposition, but the second เจเจฆเจฎเฉ retains the Aunkar as there is no preposition after it.
เจจเจพเจฎ เจธเฉฐเจเจฟ เจเจฟเจธ เจเจพ เจฎเจจเฉ เจฎเจพเจจเจฟเจ
เจจเจพเจจเจ เจคเจฟเจจเจนเจฟ เจจเจฟเจฐเฉฐเจเจจเฉ เจเจพเจจเจฟเจ
In this example, the first เจจเจพเจฎ has a preposition เจธเฉฐเจเจฟ after it, so the Aunkar is removed. However, เจฎเจจเฉ and เจจเจฟเจฐเฉฐเจเจจเฉ do not have prepositions after them, so their Aunkars remain.
Condition 2
If a singular male noun is part of a เจธเฉฐเจฌเฉเจงเจจ (Sanbodhan / calling out) phrase, then the Aunkar is removed.
Sanbodhan means calling out to someone directly.
Examples of Sanbodhan phrases:
เจญเจพเจ เจฐเฉ, เจฐเจพเจฎเฉ เจเจนเจนเฉ เจเจฟเจคเฉ เจฒเจพเจ
เจฌเจพเจตเจฐเฉ, เจคเฉ เจเจฟเจเจจ เจฌเฉเจเจพเจฐเฉ เจจ เจชเจพเจเจ
เจ เจฎเจจ เจฎเฉเจฐเจฟเจ
When a noun is being used in a calling-out context, the Aunkar is removed.
Gurbani examples illustrating this:
เจธเจคเจฟเจเฉเจฐ, เจฎเฉ เจฌเจฒเจฟเจนเจพเจฐเฉ เจคเฉเจฐ
Here, we are calling out to Satguru Sahib Ji, so there is no Aunkar on เจธเจคเจฟเจเฉเจฐ, even though normally there would be.
เจธเจคเจฟเจเฉเจฐเฉ เจชเฉเจเจ, เจธเจฆเจพ เจธเจฆเจพ เจฎเจจเจพเจตเจ
In this tukh, it is not a calling-out phrase; it instructs to worship Satguru Sahib Ji. Therefore, the Aunkar remains on เจธเจคเจฟเจเฉเจฐเฉ.
เจฎเฉเจฒเจฟ เจฒเฉเจนเฉ เจฆเจเจเจฒ, เจขเจนเจฟ เจชเจ เจฆเฉเจเจฐเจฟเจ
Here, a benti is being made to Akal Purakh. เจฆเจเจเจฒ is used as a calling-out phrase (โmeet with me, merciful Lordโ), so the Aunkar is removed.
In normal instances, เจฆเจเจเจฒ would carry an Aunkar, as seen in:
เจเจชเฉ เจชเฉเจฐเจญเฉย เจฆเจเจเจฒเฉย เจนเฉ เจเจชเฉ เจฆเฉเจ เจฌเฉเจเจพเจ
เจธเจเจพ เจธเจพเจนเจฟเจฌเฉ เจฎเจจเจฟ เจตเฉเจ เจพ เจนเฉเจ เจเจธเจฎเฉย เจฆเจเจเจฒเฉ
เจนเจฐเจฟ เจเจฟเจธ เจจเฉ เจนเฉเจย เจฆเจเจเจฒเฉ เจธเฉ เจนเจฐเจฟ เจเจชเจฟ เจญเจ เจฌเจฟเจเจฎเฉ เจคเจฐเจฟ
เจฎเฉเจฐเฉ เจฎเจจ, เจฒเฉ เจฒเจพเจนเจพ เจเจฐเจฟ เจเจพเจนเจฟ
เจฎเจจ เจฎเฉเจฐเฉ,ย เจธเจฆเจพ เจนเจฐเจฟ เจตเฉเจเฉ เจนเจฆเฉเจฐเจฟ
เจฎเฉเจฐเฉ เจฎเจจ, เจนเจฐเจฟ เจเจพ เจจเจพเจฎเฉ เจงเจฟเจเจ
Here, we are calling out to ourselves (เจฎเฉเจฐเฉ เจฎเจจ), so there is no Aunkar on เจฎเจจ. In other contexts, เจฎเจจเฉ would carry an Aunkar since it is a singular male noun:
เจฎเจจเฉย เจจเจฟเจฐเจฎเจฒเฉ เจนเจฐเจฟ เจฐเจตเจฟ เจฐเจนเจฟเจ เจชเจพเจเจ เจฆเจฐเจเจนเจฟ เจฎเจพเจจเฉ
เจเฉเจฐ เจเฉ เจธเจฌเจฆเจฟย เจฎเจจเฉย เจเฉเจคเจฟเจ เจเจคเจฟ เจฎเฉเจเจคเจฟ เจเจฐเฉ เจฎเจนเจฟ เจชเจพเจ
เจ
เจจเจฆเจฟเจจเฉ เจญเจเจคเฉ เจฐเจคเจฟเจย เจฎเจจเฉย เจคเจจเฉ เจจเจฟเจฐเจฎเจฒเฉ เจนเฉเจ
For this reason, when there is no Aunkar in เจจเจพเจจเจ, it often indicates a calling-out to Guru Sahib, and there should most likely (though not always) be a bishram after it:
เจจเจพเจจเจ,ย เจเฉเฉเฉ เจฐเจนเจฟเจ เจญเจฐเจชเฉเจฐเจฟ
เจจเจพเจจเจ,ย เจตเจฟเจเจธเฉ เจตเฉเจชเจฐเจตเจพเจน
เจจเจพเจจเจ, เจธเจ เจธเจตเจพเจฐเจฃเจนเจพเจฐเจพ
Condition 3: เจฒเฉเจชเจค เจธเจฌเฉฐเจงเจ (Hidden Preposition)
Sometimes, a เจฒเฉเจชเจค เจธเจฌเฉฐเจงเจ (hidden preposition) exists in a line. This means the preposition is implied in the tukh but is not explicitly written. When this happens, the Aunkar is removed from the noun it relates to.
Examples:
เจเฉเจฐ เจชเฉเจฐเจธเจพเจฆเจฟ
Here, the hidden preposition is เจฆเฉ, so the meaning is โby the grace of Guruโ. Because of this เจฒเฉเจชเจค เจธเจฌเฉฐเจงเจ, เจเฉเจฐ loses its Aunkar.
เจฒเจเฉ เจฒเจเฉ เจเฉเฉเจพ เจเจเฉเจ
เจนเจฟ เจเจเฉ เจจเจพเจฎเฉ เจเจเจฆเฉเจธ
The hidden preposition is implied for เจเจเจฆเฉเจธ, as the meaning is โthe name of Jagdishโ (เจเจเจฆเฉเจธ เจฆเจพ เจจเจพเจฎ). This is why เจเจเจฆเฉเจธ does not carry an Aunkar.
เจฐเจพเจฎ เจจเจพเจฎ เจเฉ เจเจฐเจนเจฟ เจฌเฉเจเจพเจฐ
Here, the hidden preposition is after เจฐเจพเจฎ, as the intended meaning is โthe name of Ramโ (เจฐเจพเจฎ เจฆเจพ เจจเจพเจฎ). Hence, เจฐเจพเจฎ loses its Aunkar.
Four meanings of เจเฉเจฐเจธเจฟเจ
เจเฉเจฐเจธเจฟเจเฉ = เจเฉเจฐเฉ เจฆเจพ เจธเจฟเจ
Because of the hidden preposition เจฆเจพ, เจเฉเจฐ loses its Aunkar. Here, Guru is singular, and Sikh is singular (with Aunkar).
เจเฉเจฐเจธเจฟเจ = เจเฉเจฐเฉ เจฆเฉ เจธเจฟเจ
Here, the hidden preposition is เจฆเฉ. The Aunkar is removed from เจเฉเจฐ, and เจธเจฟเจ has no Aunkar because it refers to multiple Gursikhs.
เจเฉเจฐเฉ เจธเจฟเจ = เจเฉฑเจ เจเฉเจฐเฉ, เจฌเจนเฉเจค เจธเจฟเจ
Example:
เจฎเฉฐเจจเฉ เจคเจฐเฉ เจคเจพเจฐเฉ เจเฉเจฐเฉ เจธเจฟเจ
One Guru carries over many Sikhs.
เจเฉเจฐเฉ เจธเจฟเจเฉ = เจเฉฑเจ เจเฉเจฐเฉ, เจเฉฑเจ เจธเจฟเจ
Both are singular; the Aunkar remains on เจธเจฟเจเฉ.
Important note:
If a noun has an Aunkar, prepositions like เจฆเฉ, เจฆเฉ, เจฆเจพ cannot be attached to that word. This rule should be kept in mind when understanding the meaning of Gurbani.
